Opvanglocatie voor jonge vluchtelingen in Hengelo

De gemeente heeft als taak mensen die dringend een dak boven hun hoofd nodig hebben te huisvesten. Denk aan statushouders en vluchtelingen. We vinden het ook onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om ze een goede en veilige plek te geven in onze gemeenschap. Daarbij hebben we oog voor de belangen van omwonenden. B en w van Bronckhorst en het COA zijn in gesprek over het realiseren van een (semi)permanente opvanglocatie voor max. 80 jonge vluchtelingen in de leeftijd van 13 t/m 17 jaar op de Elderinkweg 2 in Hengelo (terrein naast/achter het gemeentehuis). 

De gemeente heeft op 7 maart 2024 besloten het terrein te verhuren aan het COA voor een periode van 10 jaar. De locatie is eigendom van de gemeente, dichtbij voorzieningen (zoals winkels, sport en openbaar vervoer) en is op korte termijn beschikbaar. De komende tijd gaan we aan de slag met het opstellen van het omgevingsplan en de vergunningstrajecten (BOPA), waarbij we omwonenden graag nauw betrekken. Het COA werkt haar businesscase nu verder uit. De voorgenomen planning is dat de locatie najaar 2025 opent. 

Situatietekening gemeentelijke opvanglocatie

Waarom we dit doen

Er is in Nederland te weinig opvang voor de vluchtelingen die naar ons land komen. Dit veroorzaakt opstoppingen in bijvoorbeeld het aanmeldcentrum in Ter Apel. Met schrijnende gevolgen. Alle gemeenten in Nederland moeten volgens de nieuwe Spreidingswet langdurig vluchtelingen opvangen (Bronckhorst 221). Op dit moment hebben we alleen kortdurende opvang in De Betteld in Zelhem, waar we sinds enkele jaren in de wintermaanden naar tevredenheid max. 70 jonge vluchtelingen opvangen. Als een gemeente geen plek kiest voor de opvang van vluchtelingen, kan het rijk een plek aanwijzen. Dat willen wij voorkomen. En met dit besluit beginnen we ook bij onszelf. 

Burgemeester Marja van der Tas: 

“Wij vinden het belangrijk om als gemeenschap onze verantwoordelijkheid te nemen en vluchtelingen een veilige plek te bieden in Bronckhorst. We zoeken naar passende huisvesting voor jonge vluchtelingen, zodat zij weer een thuis en een toekomstperspectief hebben. 

We hopen dat we de jongeren die we willen opvangen naast het gemeentehuis samen met omwonenden kunnen laten zien dat onze gemeente een fijne plek is. Tegelijkertijd begrijpen we dat dit voornemen veel impact heeft op omwonenden. De leefbaarheid en veiligheid in de buurt vinden we als gemeente van groot belang. Ook zijn we zelf buur van de opvanglocatie. We zetten ons graag samen met omwonenden en omliggende verenigingen in voor een zo goed mogelijke inpassing in de omgeving.”

Bronckhorst kiest voor het opvangen van jonge vluchtelingen, omdat we daarmee goede ervaringen hebben opgedaan de afgelopen jaren in De Betteld. Daarnaast willen we inzetten op drie kleinere opvanglocaties verdeeld over onze gemeente in plaats van één grote voor 221 vluchtelingen (onze taakstelling). We kiezen hiervoor, omdat we deze kleinschaligheid vinden passen bij de aard en schaal van Bronckhorst en het beter vinden de opvangtaak die we hebben te verdelen. Bij de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne zien we ook dat kleinschaligheid en spreiding goed werkt. Deze locatie in Hengelo is de eerste locatie die we ontwikkelen, we zoeken nog naar twee andere relatief kleinschalige opvanglocaties in de gemeente. 

Contact

Projectleider voor het realiseren van de opvanglocatie vanuit de gemeente is Ruud Fabels. Hij is bereikbaar via de gemeente, tel. (0575) 75 02 50, of mobiel (06) 18 13 75 92. U kunt ons ook mailen: opvanghengelo@bronckhorst.nl. We streven ernaar mails zo snel mogelijk te beantwoorden. 

Met wie we samenwerken

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) zorgt voor de opvang van vluchtelingen in Nederland tijdens de asielprocedure. Dit houdt in dat het COA zorgt voor huisvesting vanaf het moment dat een vluchteling asiel aanvraagt in Nederland, tot aan het moment dat de vluchteling een verblijfsvergunning krijgt of Nederland moet verlaten. Het COA vangt vluchtelingen op in opvanglocaties verspreid over het hele land. Meer informatie over het COA vindt u op www.coa.nl.

Meedenken en meedoen

De keuze voor de locatie ligt bij de gemeente en het COA. Het COA vindt de locatie geschikt voor de opvang van max. 80 vluchtelingen. In een schouw hebben zij de locatie op verschillende aspecten beoordeeld, waaronder: kan de locatie voldoende ruimte bieden voor slaapkamers, recreatie, sanitair etc., is de locatie toegankelijk (dichtbij voorzieningen als winkels, scholen, openbaar vervoergezondheidszorg etc.) en is de omgeving veilig. Als het COA haar businesscase heeft uitgewerkt, dan sluiten gemeente en COA een bestuursovereenkomst, waarna de realisatie in gang gezet kan worden. Graag overleggen we met omwonenden over een zo goed mogelijke inpassing van de opvanglocatie. 

Waarop hebben omwonenden en aanliggende verenigingen inspraak?

We vragen hen om mee te denken (participatie) over de wijze waarop de opvanglocatie op een goede manier ingepast kan worden op het terrein. Daarbij willen we ook graag zorgen die leven in beeld brengen. Samen bedenken we mogelijke oplossingsrichtingen, om rekening mee te houden bij de inrichting van de locatie. Het gaat dan bijvoorbeeld over de inrichting van de buitenruimte op het terrein zelf (haagjes/groen, fietsenstalling, bankjes etc.), verkeer/(loop/rij)routes, ontwerp van het gebouw (uitstraling), inpassing openbare ruimte, de manier waarop we contact hebben met elkaar, hoe we zorgen kunnen oplossen etc. Omwonenden hebben dus een meedenkende rol binnen het gegeven dat de opvanglocatie er komt. De gemeente en COA geven aan binnen welke grenzen zij kunnen meedenken. 

Verder gaat een ruimtelijke ordeningsprocedure lopen, waarin bezwaar en beroep mogelijk is. De beoogde ontwikkeling van de locatie is mogelijk met een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA). Naar verwachting start dit in de komende maanden. 

Tijdens deze procedure nemen we de opmerkingen en adviezen van belanghebbenden mee in de vorm van een participatieverslag. Het college gebruikt dit verslag bij de besluitvorming over de buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA). Vervolgens gaat een voorstel naar de raad. De gemeenteraad heeft bindend adviesrecht over deze BOPA (artikel 16.15a onder b. van de Omgevingswet).

Ook komen op een later moment gesprekken met maatschappelijke organisaties en ondernemers in Bronckhorst e.o. Onderwerp van gesprek zal zijn waar zij een bijdrage kunnen leveren aan een goede integratie van de vluchtelingen in de buurt. Als naaste buur zullen wij als gemeente hier ook een rol in spelen.

Klankbordgroep

We stellen graag een klankbordgroep van omwonenden en vertegenwoordiging van omliggende verenigingen in. De opzet en het doel bespreken we nog met de betrokkenen. 

Laatste nieuws: 

  • Planning schuift wat op 
    Om het participatieproces met de omwonenden zo zorgvuldig mogelijk te doorlopen en omdat de Bopa procedure wat extra tijd vraagt, is de planning wat opgeschoven. We verwachten nu dat de opvanglocatie per najaar 2025 opent (dat was eerst eerste helft 2025). 
  • Concept ontwerptekeningen nieuwe opvanglocatie
    We overleggen met omwonenden over een goede inpassing van de locatie. Inmiddels zijn verschillende opties besproken. Het ontwerp is nog niet definitief, maar we denken steeds dichter bij het uiteindelijke ontwerp te zijn en delen de concepten daarom ook graag hier: er komen 2 gebouwen van 2 verdiepingen. Per gebouw verblijven 40 kinderen. Op verzoek van de omwonenden willen we de panden dicht tegen het gemeentehuis plaatsen. We moeten wel rekening houden met een brandgang van minimaal 10 meter. Ook is voor de omwonenden een pad langs de beekzijde van het gemeentehuis erg belangrijk. Het liefst voor fietsers en voetgangers, maar helaas bleek dat niet mogelijk. Voor voetgangers gaan we hierlangs een pad realiseren. Voor de fietsers overwegen we een fietsenstalling te maken aan de voorzijde van het gemeentehuis, zodat de kinderen vanaf daar lopend naar de locatie kunnen. Daarnaast willen de omwonenden graag een zandwal met beplanting om de locatie heen. Ook dat gaan we realiseren. Voor het definitief maken van het ontwerp zijn nog vervolg overleggen. In de bijlagen ziet u concept tekeningen van de locatie Hengelo. Deze zijn nog niet definitief, maar geven een goede indicatie. 
  • Bestuursovereenkomsten getekend 
    Gemeente en COA tekenden op 16 juli 2024 de bestuursovereenkomsten voor de opvanglocaties voor jonge vluchtelingen in Hengelo en Vorden. Hiermee committeren we ons onder meer aan het beschikbaar stellen van de locaties, de soort opvang (voor jonge vluchtelingen) die we willen bieden, maar ook aan het faciliteren van onderwijs en een veilige leefomgeving. In de bestuursovereenkomsten staat bovendien dat de gemeente en het COA naast de bestuursovereenkomst nog nadere werkafspraken maken. Over een goede inpassing van de opvang in de omgeving voeren we overleg met omwonenden en afspraken die we met hen maken, nemen we op in de werkafspraken. Deze zijn samen met de bestuursovereenkomst voor ons leidend voor de realisatie van de opvanglocatie.
    Voor het COA is het belangrijk de locatie optimaal te kunnen bezetten. Op de locatie komen maximaal 80 vluchtelingen. Daarvoor is het noodzakelijk 88 zogenaamde capaciteitsplaatsen te realiseren. De meeste kamers zijn voor 2 personen. Het kan voorkomen dat enkele kinderen beter alleen op een kamer kunnen verblijven die bedoeld is voor 2 personen. Door 88 capaciteitsplaatsen te realiseren, is daarvoor ruimte.

Veel gestelde vragen en antwoorden

Waarom kiest de gemeente voor een opvang van 10 jaar?

Als een gemeente kiest voor een opvanglocatie van 80 jonge vluchtelingen voor tenminste 10 jaar, neemt het COA een zelfstandige opvanglocatie met gespecialiseerd personeel in beheer. Bij de opvang voor meerdere jaren kan het COA bovendien betere voorzieningen op de locatie treffen. 

Wanneer komt de opvanglocatie er?

De verwachting is dat de locatie in het najaar van 2025 kan openen. Een bouwproces hangt af van verschillende zaken. Denk bijvoorbeeld van het vergunningstraject, eventuele bezwarenprocedures, het bouwrijp maken van de grond, beschikbaarheid aannemers etc.

Waarom is deze plek gekozen?

Omdat de nood hoog is om opvangplekken te realiseren, besloten we om bij onszelf te beginnen. De locatie naast/achter ons gemeentehuis is ons eigendom, op korte termijn beschikbaar (voor 10 jaar), niet beoogd voor andere ontwikkelingen, geschikt voor 80 jongeren en dichtbij voorzieningen. Uit een schouw uitgevoerd door het COA, is naar voren gekomen dat er op voorhand geen belangrijke planologische beperkingen op de locatie te verwachten zijn. Wel moet op een aantal onderdelen verdiepend onderzoek plaatsvinden. Deze maken onderdeel uit van de business case. De zoektocht naar twee andere locaties in Bronckhorst die voldoen aan bovenstaande kenmerken loopt nog.  

Het kabinet wil de Spreidingswet afschaffen, wat betekent dit voor de geplande opvanglocatie in Hengelo?

Wat het effect gaat zijn op termijn van het nieuwe regeerakkoord en het voornemen de Spreidingswet in te trekken nog is nog niet duidelijk. Op korte termijn lost dit de nijpende situatie in het land niet op. Vandaar dat we regionaal willen blijven inzetten voor een menswaardige opvang van vluchtelingen. Ook de gemeente Bronckhorst wil hier haar bijdrage aan leveren en opvanglocaties realiseren. Ook de gemeente Bronckhorst levert hieraan haar bijdrage. Het grootse deel van de Nederlandse gemeenten wil dit doen. 

Wat doet de gemeente aan participatie?

We vragen omwonenden om mee te denken over de inpassing van de opvanglocaties in hun directe leefomgeving. Denk aan de stedenbouwkundige opzet, de inrichting van de buitenruimte op het terrein zelf (haagjes/groen, fietsenstalling, bankjes etc.) en verkeer/(loop-/rij-routes), ontwerp van het gebouw (uitstraling) en inpassing in de openbare ruimte. We hebben geen participatie ingezet om met inwoners te spreken over de locaties waar opvangcentra komen in Bronckhorst. Deze beslissingen hebben wij als gemeente genomen en die beslissingen staan niet ter discussie. Dit heeft meerdere redenen. Er is een acute opvangcrisis in ons land en daarom kiezen we voor eigen terreinen die in principe per direct beschikbaar zijn (met een BOPA-procedure). Er zijn geen grotere accommodaties in Bronckhorst beschikbaar en de realiteit heeft geleerd dat bijna niemand zijn hand opsteekt voor een opvanglocatie in hun buurt. Wij realiseren ons dat omwonenden het wellicht niet eens zijn met de genomen besluiten en eerder betrokken hadden willen worden. Met participatie willen we belanghebbenden echter zo goed mogelijk betrekken bij de inpassing op de gekozen locaties en dit is na de besluitvorming direct opgestart.

Waar komt de in/uitrit?

Waar de in/uitrit (dit zal 1 weg zijn) komt, is nog niet bekend, maar wel op het terrein van de gemeente.  Dit is onderdeel van het BOPA- en participatieproces. 

Wat gebeurt er na 10 jaar?

Na 8 jaar vindt een evaluatie plaats met het COA en wordt bepaald of verlenging wenselijk is.

Welke stappen zijn er doorlopen en komen nog (globaal)?

Er zijn stappen gezet en er moeten nog stappen worden gezet voordat de opvanglocatie er is:

  1. Locatieonderzoek gericht op het vinden van drie geschikte opvanglocaties voor elk max. 80 jonge vluchtelingen verdeeld over onze gemeente en nabij de kernen. We zijn begonnen met deze locatie in Hengelo 
  2. Schouw COA najaar 2023
  3. Besluit COA februari 2024
  4. Op 7 maart besloot het college van burgemeester en wethouders de locatie te verhuren aan het COA. De grond is van de gemeente en het is een bevoegdheid van burgemeester en wethouders om het terrein te verhuren. De raad is op de hoogte, maar een raadsbesluit is hiervoor niet nodig 
  5. Op 7 maart zijn onder andere omwonenden en aanliggende verenigingen geïnformeerd per brief/mail/persoonlijk
  6. Het COA en de gemeente stellen een bestuursovereenkomst op. Hierin staan afspraken en verantwoordelijkheden tussen de gemeente en het COA
  7. Participatie met omwonenden over zorgen en inhoudelijke invulling van de locatie 
  8. Het CAO vraagt een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) aan. 
  9. De gemeenteraad krijgt op grond van artikel 16.15a, lid b, onder 1 Omgevingswet de mogelijkheid om bindend advies te geven. Het college verleent de omgevingsvergunning. Daartegen kan bezwaar worden gemaakt bij de gemeente. Daarna kan er beroep (bij de rechtbank) en hoger beroep (bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State) worden ingesteld. 
  10. Tegelijkertijd met de BOPA kan het COA een omgevingsvergunning aanvragen voor het bouwen. 
  11. Het perceel wordt bouwrijp gemaakt. 
  12. De opvanglocatie wordt gebouwd. 

Daar waar mogelijk laat de gemeente in hierboven genoemde stappen procedures tegelijk plaatsvinden.

Wat is een Buitenplanse Omgevingsplanactiviteit (BOPA)?

Aan initiatieven die niet rechtstreeks passen in het Omgevingsplan en waarvoor het Omgevingsplan ook geen binnenplanse afwijkingsmogelijkheden bevat, kan op twee manieren worden meegewerkt: via een buitenplanse omgevingsactiviteit (BOPA) of via een wijziging van het Omgevingsplan. Aangezien er sprake is van een concreet en afgebakend plan kiezen we hier voor een BOPA. Het COA is verantwoordelijk voor het aanvragen van de BOPA. De gemeente beoordeelt de aanvraag en bepaalt of de locatie voldoet aan de vereisten en regelgeving op het gebied van bijvoorbeeld veiligheid, gezondheid en milieu. De gemeenteraad heeft bindend adviesrecht voor het verlenen van de BOPA. De beslistermijn voor de BOPA  is maximaal 8 weken met een mogelijkheid van verlenging met 6 weken. Daarna is er bezwaar en beroep mogelijk.

Tegelijkertijd met de aanvraag om een BOPA kan een omgevingsvergunning voor het bouwen worden ingediend. Als de BOPA en de omgevingsvergunning zijn verleend, kan het COA beginnen met de bouw van de opvang.

Waarom hoorden we op 7 maart over de komst van de opvanglocatie?

De gemeente en het COA hebben voorafgaand aan dit besluit zorgvuldig onderzocht wat de (on)mogelijkheden zijn van deze locatie. Nadat deze locatie geschikt bleek, besloten b en w mee te willen werken aan het realiseren van de locatie. Dat besluit was op 7 maart en diezelfde dag zijn omwonenden geïnformeerd en uitgenodigd voor een bijeenkomst. Met hen voeren we regelmatig gesprekken/bijeenkomsten over de planvorming en realisatie van de opvang. 

Waarom heb ik geen brief van de gemeente gekregen?

De gemeente heeft brieven verstuurd naar de direct betrokkenen: omwonenden en aanliggende verenigingen die in een straal van ca. 300 meter van de locatie wonen tot aan de N-316 in Hengelo. De rondweg hebben we als scheiding aangehouden. 

Gedurende de realisatie van de opvang kunt u deze website volgen. De informatie op onze website wordt steeds aangevuld en geactualiseerd. Ook komen er op een later moment bijeenkomsten voor ondernemers, bezoekers van aanliggende verenigingen indien gewenst etc. (zodra wat meer bekend is over de invulling van de locatie). 

Heeft u vragen over de opvang dan kunt u vanzelfsprekend ook telefonisch of via e-mail contact met ons opnemen. We zijn u graag van dienst.   

Alleenstaande minderjarige vluchtelingen 

Wat weten we van de vluchtelingen die op de locatie opgevangen gaan worden?

In opvanglocaties van het COA zitten mensen die hopen dat zij een verblijfsstatus krijgen. Die procedure kan soms een lange tijd duren. Er zitten mensen die net zijn aangekomen, maar ook mensen die al midden in of aan het eind van hun procedure bij de IND zitten. De gemeente weet niet van tevoren wie in Hengelo gaan verblijven. Alleen dat ze jong zijn (13 t/m 17 jaar). De gemeente weet ook niet uit welke landen ze komen. 

We hebben al ervaring met de opvang van een groep 13 t/m 17-jarigen in De Betteld in Zelhem. Hier worden sinds 3 jaar in de wintermaanden in totaal ca. 70 jongens en meiden opgevangen. Dit verloopt goed en naar tevredenheid van buurtbewoners, waar we regelmatig overleg mee hebben/informatie mee delen. 

Meer informatie over de opvang van jonge vluchtelingen vind je op de website van het COA.

Waar komen de vluchtelingen vandaan?

Het is niet van tevoren te zeggen waar de vluchtelingen vandaan komen. Begin 2024 verblijven er rond de 66.000 mensen (52.500 in 2023) in de asielopvang in Nederland. Het grootste deel van de bewoners komt op dit moment uit Syrië (35%), Turkije (7%), Eritrea en Jemen (beide 6%) en Somalië (5%).  

Voor meer gegevens zie de website van het COA - Personen in de opvang van het COA.

Hoe gaan verschillende jongeren uit de verschillende landen met elkaar om?

De ervaring is dat gemixte groepen jongeren goed werken. Jongeren met een verschillende afkomst, achtergrond, jongens en meisjes. Zij leren zo om te gaan met verschillende culturen en gewoonten en het mixen voorkomt groepsvorming. Op de locatie in Hengelo is de verwachting dat er zowel jongens als meisjes komen. 

Klopt het dat elke jongere een voogd krijgt?

Ja. Elke jonge vluchteling krijgt een voogd via stichting Nidos. Het COA is verantwoordelijk voor de opvang en dagelijkse begeleiding van de jonge vluchtelingen. Het Nidos is verantwoordelijk voor de individuele begeleiding van de jongeren.

Hoe lang blijven de jongeren in de locatie?

Op dit moment blijven jongeren gemiddeld 1 à 2 jaar op dezelfde locatie. Zodra jongeren een status en dus verblijfsvergunning hebben gekregen, wordt het Nidos verantwoordelijk voor hun herhuisvesting.

Wat gebeurt er met jongeren die 18 jaar worden?

Nadat de jongeren 18 jaar zijn geworden is het COA verantwoordelijk voor hun herhuisvesting. Ze gaan dan over naar een reguliere COA-opvang. Als ze een verblijfsstatus hebben gekregen, dan worden ze gekoppeld aan een gemeente om een leven in ons land op te gaan bouwen. Dit is niet per definitie de gemeente waarin ze tijdelijk zijn opgevangen.

Worden de vluchtelingen gescreend of onderzocht?

Na binnenkomst in Nederland worden alle vluchtelingen geïdentificeerd en geregistreerd door de vreemdelingenpolitie en de IND. De Koninklijke Marechaussee onderzoekt eventuele documenten nader. De jongeren worden gecontroleerd en krijgen een medische intake.

Omgeving 

Wat gaan Bronckhorsters merken van de opvanglocatie?

De jongeren gaan overdag naar school en zijn daarvoor en daarna en in het weekend in en rondom hun opvanglocatie, net als elke andere inwoner van de gemeente. Wellicht komt u deze nieuwe bewoners dus tegen in een winkel, bij de bushalte, op straat of bij uw club. 

Kan ik straks iets doen voor de vluchtelingen?

Het COA en de gemeente stellen het erg op prijs als inwoners, organisaties, bedrijven of verenigingen te zijner tijd iets willen betekenen voor de bewoners van de opvanglocatie. Op dit moment is er nog geen hulp nodig, omdat het nog een tijdje duurt voordat de locatie opent. Wanneer er later hulp nodig is, doen we een oproep via Contact, social media en/of deze website.

Jullie doen dit voor vluchtelingen maar waar moeten onze eigen jongeren wonen in deze tijd van woningcrisis?

In Bronckhorst wordt de komende jaren heel veel gebouwd, tot 2030 komen er tussen de 1700 en 2200 woningen bij, met name voor jongeren en ouderen. In veel kernen zijn nieuwbouwplannen, onder meer de uitbreidingslocaties in Zelhem (ca. 130), Vorden (ca. 125), Hengelo (ca. 170), Achter-Drempt (ca. 30), Wichmond (ca. 10), Baak (ca. 45), Halle (ca. 10), Hoog-Keppel (bijna 20) en Velswijk (bijna 20). We doen er alles aan zo snel mogelijk op deze locaties te bouwen. In de woningbouwplannen is plek gereserveerd voor sociale woningen via de woningcorporaties. We sturen in de plannen op 2/3 betaalbare woningen, waarvan 1/3 sociale huurwoningen. 

Waarom hadden we geen inspraak in de locatiekeuze?

De druk op aanmeldcentra als Ter Apel en asielzoekerscentra in het land is enorm. Er zijn daarbij in het bijzonder zorgen om het welzijn van de groep jonge vluchtelingen. We willen onze verantwoordelijkheid nemen en vaart maken. Er zijn maar heel weinig locaties geschikt in Bronckhorst, want locaties moeten voldoen aan groot aantal eisen (o.a. groot genoeg voor 80 jongeren, in de buurt van voorzieningen, op korte termijn beschikbaar, niet gepland zijn voor andere ontwikkelingen.) De realiteit is ook dat de meeste mensen hun omgeving het liefst willen houden zoals die is. En ontwikkelingen als een nieuwe woonwijk, energievoorzieningen of opvanglocaties voor vluchtelingen maken daar een inbreuk op. Vanwege dit gegeven en het zeer beperkte aanbod aan voorhanden zijnde locaties, hebben we zelf de keuze gemaakt en besloten bij onszelf te beginnen met dit terrein bij het gemeentehuis. We hebben echter ook een publiekrechtelijke rol en willen graag dat omwonenden meedenken over een goede inpassing. COA vraagt voor haar plannen via een Bopa aan. Een onderdeel daarvan is participatie met hen. 

Veiligheid

Hoe zorgen we dat de veiligheid gewaarborgd is?

Wij kunnen ons goed voorstellen dat omwonenden zorgen hebben over de veiligheid in hun buurt. De gemeente en het COA bespreken deze zorgen graag met hen. We zijn zelf ook buur van de locatie. We zullen ervaringen uit andere plaatsen, zoals de opvang bij De Betteld in Zelhem, delen. In elke groep en van elke nationaliteit is er wel eens iemand die zich niet aan de regels houdt. En daar maken we afspraken over. Met omwonenden en met het COA en de politie. Het COA is verantwoordelijk voor de veiligheid en beveiliging van de opvanglocatie. Om opvanglocaties veilig en leefbaar te houden, heeft het COA-huisregels die bewoners van alle locaties moeten naleven. De jongeren worden geïnstrueerd over Nederlandse omgangsvormen en waarden en normen. Als er sprake is van zware overtredingen van de regels, wordt een vluchteling overgeplaatst naar een speciale locatie in Nederland waar extra zorg op zit. Maar gelukkig is dit zelden nodig. De gemeente is samen met de politie verantwoordelijk voor de veiligheid in de Bronckhorst (dus buiten de locatie). Mocht zich buiten een incident voordoen, dan belt u net zoals normaal gesproken de politie. 

De kinderen/jongeren waar we het over hebben, zitten in de puberleeftijd. Uit de aard van die leeftijdsfase ontwikkelen ze hun eigen identiteit en als onderdeel daarvan verkennen ze, net als alle andere pubers hun eigen grenzen, die van hun omgeving en die van hun toezichthouders. Tot zover zijn de jonge vluchtelingen niet anders dan andere kinderen/jongeren. Maar zij hebben doorgaans wel al meer ‘bagage’. Ze hebben vaak onder moeilijke omstandigheden hun vertrouwde omgeving, vrienden en familie verlaten, hebben onderweg het een en ander meegemaakt en moeten vervolgens alleen in een nieuw land met een andere cultuur en andere normen en waarden zien te aarden. Deze combinatie, hun levensfase en wat zij hebben meegemaakt, zorgt wel eens voor emotionele reacties die soms ook gepaard gaan met vervelend gedrag. 

Gemeente, COA, stichting Nidos (de voogdenorganisatie) en de politie werken nauw samen, zodat signalen vroegtijdig worden opgepikt en waar nodig tijdig interventies plaats kunnen vinden.

Uit praktijkervaring bij opvanglocaties elders (bijvoorbeeld de opvang in De Betteld in Zelhem en het AZC in Zutphen) en landelijk onderzoek blijkt niet dat er grote veiligheidsrisico’s zijn in de omgeving van een locatie.

Is er altijd begeleiding aanwezig op een opvanglocatie?

Er zijn altijd medewerkers aanwezig op een opvanglocatie. Het aantal begeleiders dat aanwezig is, is afhankelijk van het programma. Tijdens het opstaan zijn er meer dan als de jongeren op school zitten. In de middag en avond zijn er ook weer meer. Het COA anticipeert op wat wijsheid is, gezien de groep jongeren die er zit en de omstandigheden.

Hoe wordt er omgegaan met eventuele trauma’s van jongeren?

De jongeren zijn over het algemeen heel veerkrachtig. Maar natuurlijk komt het voor dat jongeren last hebben van trauma-gerelateerde klachten. Het Nidos (de voogd) is verantwoordelijk voor de individuele begeleiding van de jongeren. Ze nemen dit mee in het begeleidingsplan van de jongere. Het COA werkt nauw samen met medische diensten, waarvan de huisarts onderdeel is. Daarnaast proberen ze laagdrempelig psycho-educatie te geven aan jongeren. Ze leggen dan uit hoe trauma werkt, hoe je om kan gaan met de klachten en hoe zij als begeleider een rol kunnen spelen. Ze gaan dan samen een traject aan om de klachten te verminderen.

Is er sprake van middelenmisbruik (drugs/alcohol) op locaties?

Alcohol en drugs zijn verboden. Het komt ook niet vaak voor. Mocht blijken dat er wel middelen worden gebruikt, dan wordt actie ondernomen en de gehandhaafd. In zo’n geval gaat het COA ook extra met de jongere aan de slag. Denk aan reflecteren en sporten. Dit begint allemaal met het bouwen van een relatie, om van daaruit de jongeren beter begrijpen en begeleiden.

De opvanglocatie

Welke voorzieningen komen bij de opvanglocatie?

De precieze inrichting van de opvanglocatie wordt nog bepaald. Maar zoals gezegd was één van de randvoorwaarden voor de locatiekeuze in Hengelo dat deze in de buurt van lokale voorzieningen ligt. Dat op de locatie zelf voorzieningen gerealiseerd kunnen worden, voor bijvoorbeeld bepaalde lessen en recreatieactiviteiten, is ook belangrijk. 

De praktijk werkt normaal gesproken als volgt: op een locatie voor jonge vluchtelingen biedt het COA individuele begeleiding, vrijetijdsactiviteiten en 24-uurs toezicht. Alle kinderen hebben een mentor en vallen onder de voogdij van stichting Nidos. De jongeren mogen niet meer of minder dan jongeren die thuis in een gewone gezinssituatie wonen. De mentor leert de jongeren o.a. normen en waarden, hoe je voor jezelf moet zorgen en wat verantwoordelijkheden zijn. Dat is niet vrijblijvend. Het COA stimuleert de jongeren om zo veel mogelijk deel te nemen aan activiteiten in een buurt/dorp. En het COA nodigt de buurtbewoners dan ook uit om de bewoners van de opvanglocatie te betrekken bij activiteiten.

Mentoren begeleiden de jongeren bij hun ontwikkeling naar zelfredzaamheid en volwassenheid. Ook bereiden zij hen voor op hun toekomst in Nederland of het land van herkomst. Dit is echt op maat. Dit kan bijvoorbeeld gaan over zelfzorg en hygiëne, omgangsregels tot aan juridische vraagstukken. Dit doen ze door samen de huidige vaardigheden in kaart te brengen, ontwikkeldoelen te formuleren en deze om te zetten in een begeleidingsplan. De doelen stemmen ze af met de betrokken stichting Nidos-vertegenwoordiger. De jongeren werken onder begeleiding van hun mentor aan de doelen en kunnen zo hun zelfstandigheid vergroten. Het COA toetst regelmatig of de jongeren zich veilig voelen, want alleen dan kunnen zij zich goed ontwikkelen. Ook spreken de mentoren jongeren aan op eventueel ongewenst gedrag op zowel binnen als buiten de locatie.
Qua dagbesteding zijn er naast het onderwijs dat zij gaan volgen (waarschijnlijk buiten de locatie) op de locatie trainingen en activiteiten, zoals bijvoorbeeld OV-training, verkeerslessen, kooklessen, boodschappen doen, schoonhouden van hun leefomgeving, voorlichting over seksuele hygiëne en dag en nacht ritme, sport en cultuur. De activiteiten worden door de mentoren georganiseerd, al dan niet in samenwerking met organisaties en clubs in de omgeving en/of vrijwilligers. Voor een groot deel is het vergelijkbaar met wat pubers doen in een ‘gewoon’ gezin.

Vanaf het moment dat de jongeren in Nederland asiel aanvragen, zijn ze leerplichtig en moeten ze binnen 3 maanden naar school. In eerste instantie is dat ISK-onderwijs (internationale schakelklas). Op het moment dat hun Nederlands goed genoeg is, volgen zij regulier onderwijs. 

Jongeren zijn vrij het terrein van een COA-locatie op en af te kunnen. Het COA stuurt er wel op aan dat jongeren tijdig binnen zijn en maken hier afspraken over met hen. In de COA-huisregels staat bijvoorbeeld dat het rustig moet zijn tussen 22.00 en 08.00 uur. De huisregels hebben betrekking op de regels binnen het huis. Als er signalen zijn dat jongeren zonder opgaaf van reden op latere tijden het terrein verlaten of binnen komen, leidt dat tot een gesprek met de medewerkers.

Benieuwd hoe het leven in een opvanglocatie voor vluchtelingen er uit ziet? Kijk op www.coa.nl/dagelijkse-activiteiten.

Tot slot

Wie betaalt een AZC en de opvang?

Het COA is verantwoordelijk voor de exploitatie van de locatie en daarmee ook voor de kosten. Zij huren de grond van onze gemeente. En plaatsen daar op eigen kosten tijdelijke huisvesting op.

Heeft de netcongestie nog invloed op deze geplande ontwikkeling?

Onderzocht wordt of de tijdelijke opvanglocatie aangesloten kan worden op de huidige aansluiting van het gemeentehuis. Eventueel met tijdelijke lokale (nood)voorzieningen, zodat de ontwikkeling van deze locatie zo min mogelijk nadelige gevolgen heeft voor andere ontwikkelingen, en de realisatie van de opvang snel kan starten. 

Wordt mijn huis minder waard met een COA-locatie dichtbij?

Denkt u dat uw woning minder waard wordt door de komst van deze opvanglocatie, dan kunt u een verzoek tot planschade indienen. Het COA geeft aan dat uit onderzoek blijkt dat lang niet altijd sprake is van waardedaling, maar ieder verzoek om planschade uniek is en wordt beoordeeld door onafhankelijke adviseurs. Het verzoek kunt u indienen bij de gemeente, maar wij hebben geen rol of invloed op de beoordeling. Dit doet een onafhankelijk adviesbureau. De gemeente neemt wel het uiteindelijke besluit. De gemeente wil de opvanglocatie mogelijk maken met een BOPA, waarbij bezwaar en beroep mogelijk is. Een vergoeding voor planschade kunt u pas aanvragen als het besluit definitief is, dus als alle juridische procedures afgerond zijn. Meer lezen: Tegemoetkoming planschade aanvragen. 

Hoe is de structurele ondersteuning asielzoekers, statushouders en Oekraïense ontheemden geregeld in Bronckhorst?

Door de huidige situatie in de wereld is het opvangen, huisvesten en ondersteunen van asielzoekers, statushouders en Oekraïense ontheemden een steeds groter wordende taak van gemeenten. Daarom heeft de gemeente beleid voor het structureel borgen van de ondersteuning en opvang van deze groepen in onze gemeente.

Vanuit onze verantwoordelijkheid ondersteunen we asielzoekers, statushouders en Oekraïners al vele jaren. Dat verloopt in principe goed, maar de laatste jaren groeien de opgaves rondom opvang, huisvesting en maatschappelijke integratie snel door de veranderde situatie in de wereld. Hiervoor is extra inzet en budget nodig, dat we met een vastgesteld beleidsplan hebben geborgd. Ook de taken die de nieuwe Spreidingswet gemeenten opleggen, maakten dit beleid nodig.

De verschillende groepen vragen om een eigen aanpak. Maar in het beleid is een aantal basisprincipes opgesteld die leidend zijn in onze activiteiten, waaronder:

  • De menselijke maat staat voorop.
  • Ondersteuning is niet vrijblijvend, we verwachten dat nieuwkomers meedoen in de samenleving en werken aan hun eigen maatschappelijke positie.
  • We ontwikkelen opvanglocaties en een onderwijsaanbod dat past bij de aard en schaal van Bronckhorst. We kiezen bijvoorbeeld voor 3 kleinschalige opvanglocaties voor asielzoekers in plaats van 1 grote. Datzelfde geldt voor de huisvesting die we bieden aan Oekraïners.
  • Veel organisaties en bedrijven, lokaal en in de regio, hebben een mooi aanbod dat past bij het ondersteunen van deze groepen en daar zoeken we waar mogelijk de samenwerking mee
  • De inzet van onze activiteiten en budgetten gebeurt zo efficiënt mogelijk

Waar staan we bijvoorbeeld voor aan de lat als het gaat om opvang en huisvesting

  • Onze taak vanuit de Spreidingswet is dat Bronckhorst 221 vluchtelingen moet opvangen. Voor vluchtelingen willen we 3 locaties realiseren in Bronckhorst voor ieder ca. 80 jongeren van 13 t/m 17 jaar. We hebben hiermee de afgelopen jaren in de wintermaanden goede ervaringen opgedaan in De Betteld in Zelhem. De eerste locatie die we met het COA willen gaan ontwikkelen, is bij ons gemeentehuis in Hengelo.
  • We vangen ca. 220 Oekraïners op in 13 tijdelijke locaties. Onder meer op vakantiepark Bronckhorst in Hengelo, groepsaccommodatie De Hooge Weide in Vorden en onze stacaravans in Vierakker/Wichmond. Het is mogelijk dat het aantal Oekraïners verder doorgroeit.
  • Het rijk bepaalt ieder halfjaar hoeveel statushouders een gemeente moet huisvesten. Dit zijn mensen met een verblijfsvergunning die hun leven in Nederland mogen gaan opbouwen. Hiervoor zoeken we huurwoningen via de woningcorporaties. Deze zijn schaars en ook vanuit onze eigen inwoners is hier veel vraag naar. Daarom is onze ambitie met de woningcorporaties de komende jaren verschillende flexwoningen te bouwen, waarvan ook een aantal voor statushouders. De overige woningen zijn voor anderen, zoals jongeren en spoedzoekers (denk aan mensen die in scheiding liggen). Ook is de ambitie bestaande huurwoningen geschikt te maken voor kamer bewoning, zodat er meerdere alleenstaande statushouders kunnen wonen.
Voor welke opvangaantallen vluchtelingen staat Bronckhorst aan de lat?
  • Opvang Oekraïners               231-281
  • Opvang asielzoekers             221 (gemeente kiest voor Amv-opvang)
  • Opvang statushouders          73 2024 en nog 10 van 2023
  • Noodopvang                          70 (Amv’ers De Betteld)

Bijlage