Vraag en antwoord 't Klooster

Het gebied waar we naar kijken loopt in grote lijnen tussen Hengelo, Zelhem, Veldhoek en Varssel. Dat gebied is ongeveer gelijk aan de ‘5cm lijn’. Dat is de lijn waarbinnen de drinkwaterwinning van Vitens meer dan 5 cm invloed kan hebben op de hoogte van het grondwaterstand. 

Afgelopen decennia is de grondwaterstand in het gebied gedaald. Daar hebben veel agrarische bedrijven last van. Na een aantal extreem droge jaren (2018 – 2020), maar ook een extreem nat jaar (2024), werken we samen met agrariërs aan maatregelen om beter afgestemd te zijn op langdurige droogte en op neerslagextremen. Kansen op het gebied van landbouw, landschap en  leefbaarheid nemen we daar zo veel mogelijk in mee. 

Het watersysteem is niet toekomstbestendig. Door klimaatverandering zullen droogte en neerslagextremen vaker voorkomen. Het is daarom belangrijk om te weten wat er op de langere termijn kan veranderen. Met het Toekomstbeeld hebben we de mogelijkheden in beeld gebracht. 

Het Toekomstbeeld moet een perspectief bieden voor iedereen die woont en werkt in het gebied. 

Het Toekomstbeeld is een lange termijn visie en beschrijft de ambities van de betrokken partijen om te komen tot  herstel van het watersysteem, perspectief voor de landbouw en een verbetering van de landschappelijke kwaliteit van het gebied. 

Het Toekomstbeeld is een lange termijnvisie hoe tot herstel van de waterbalans gekomen kan worden in 2050. Daarbij is vooral gekeken naar de mogelijkheden vanuit het watersysteem en de bodem, we noemen dat water en bodem sturend. Het Toekomstbeeld moet nog uitgewerkt worden in concrete maatregelen. Dit gebeurt in samenspraak met betrokken grondeigenaren.

In het Toekomstbeeld staat dat we werken aan het herstel van de waterbalans door;

1. Aanpassingen van het watersysteem
2. Doorontwikkeling van de landbouw
3. Reductie van de drinkwaterwinning

Met de waterbalans wordt het evenwicht bedoeld van water dat het gebied in komt en water dat het gebied verlaat. Via neerslag en oppervlaktewater komt water het gebied in. En door verdamping, beregening, de drinkwaterwinning of via de sloten verlaat het water het gebied. 

Door te zorgen dat we water beter vasthouden. We kunnen sturen op het water dat het gebied binnenkomt en het gebied weer uitgaat. Daarvoor nemen we maatregelen aan het watersysteem, we willen meer water infiltreren, werken aan een vermindering van de onttrekkingen en we willen het water dat beschikbaar is in de winter beter vasthouden. Die aanpassingen hebben tijd nodig. 

Door naar het grondgebruik te kijken, kunnen we de waterbalans beïnvloeden. We kijken in de toekomst daarom naar o.a. verschillende teelten, bewerkingen en wat die vragen of bijdragen aan het watersysteem. Dit alles doen we in overleg met de landbouw. 

Ja, ook in de toekomst is beregening voor de landbouw belangrijk. Voor herstel van de waterbalans is het nodig dat de watervraag niet verder stijgt bij toenemende klimaatverandering. We denken na hoe prioritering per bodem / landschapstype mogelijk is. Verwacht wordt dat er in 2050 innovatieve irrigatievormen, piekbergingen en teelten die klimaatbestendig meer algemeen geworden zijn, er zal dan ook minder water nodig zijn voor beregening. 

Nee, de problemen zijn niet opgelost als er geen drinkwaterwinning zou zijn. Door de verandering van klimaat en met het huidige watersysteem blijft het een droogtegevoelig gebied. De drinkwaterwinning is wel een deel van het probleem, maar er zijn meerdere oorzaken voor de daling van de grondwaterstand. 

In het Toekomstbeeld is afgesproken dat het nodig is om de drinkwaterwinning te verminderen om de waterbalans te herstellen. Hiervoor moet wel eerst een ander alternatief worden gevonden voor het drinkwater, zodat huishoudens en bedrijven wel voldoende drinkwater blijven krijgen.

De drinkwaterwinning ’t Klooster kan pas verminderen als op een ander locatie méér water gewonnen kan worden. Vitens is op zoek naar nieuwe winlocaties. Dat duurt zeker nog 15 tot 20 jaar. We verwachten daarom dat de winning in ’t Klooster in de komende jaren nog hetzelfde blijft. 

De komende jaren werken we vooral aan het aanvullen van grondwater dichtbij de waterwinning (in dan wel nabij de onttrekkingskegel).

Er zijn meerdere kleine maatregelen genomen, zoals bevloeiing, druppelirrigatie en bodemverbetering. Daarnaast zijn er ook maatregelen bedacht voor de komende jaren. Afgelopen jaar hebben we gewerkt aan het vastleggen van de afspraken tussen de betrokken partijen. Daarbij hebben de betrokken partijen gezocht naar financiële middelen om middellange termijn maatregelen uit het toekomstbeeld te kunnen realiseren.

De betrokken partijen hebben gezamenlijk een intentieovereenkomst opgesteld. Hierin is aangegeven dat partijen samen met het gebied werken aan een maatregelenpakket voor het projectgebied om de doelen van het Toekomstbeeld te realiseren. Om geld beschikbaar te stellen voor het gebiedsproces moeten alle afzonderlijke partijen dit ook formeel in hun eigen bestuur besluiten en vaststellen.

De kwaliteit van het grondwater voldoet op dit moment inderdaad aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Maar daar zit weinig marge in. Het is belangrijk om die kwaliteit goed te houden of waar mogelijk te verbeteren.  

Ja, het Toekomstbeeld 2050 is als onderdeel van de Intentieovereenkomst ook vastgesteld. Daarmee kunnen we richting geven aan de maatregelen die we samen met het gebied verder gaan uitwerken. 

Ja, op basis van de gesprekken met agrariërs afgelopen jaar is de tekst én het kaartje aangepast. Daarmee is er meer ruimte gekomen om de maatregelen samen met het gebied verder uit te werken. 

Nee, dat kan niet. We hebben een hoofdlijn nodig waaraan we samen werken. Een gedeeld beeld van de mogelijkheden voor het gebied. Het Toekomstbeeld is een beeld, een richtlijn. Het is geen vastgesteld plan. Dat plan (of pakket aan maatregelen) stellen we de komende jaren samen met de betrokken grondeigenaren op. 

De komende zes jaar richten we ons in ieder geval op het aanvullen van het grondwater. Dat doen we door water op de hogere en drogere delen van het gebied te infiltreren.

Afgelopen jaar was een nat jaar, daar hebben veel agrariërs maar ook bewoners en de natuur last van gehad. De neerslag van afgelopen jaar was extreem, er zijn ook hele droge jaren geweest. We moeten daarom op beide voorbereid zijn. Veel te droog én veel te nat komen samen voor. Daar moet weer een betere balans in komen. 

Nee, er is geen verplichting om mee te doen en we kunnen geen veranderingen opdringen. De maatregelen in het gebied moeten bijdragen aan een beter perspectief voor alle agrariërs.  

Zonder medewerking kunnen we geen maatregelen nemen. Door de veranderingen in weersextremen en klimaat zullen er wel veranderingen zijn, het is daarom belangrijk daar samen aan te werken. 

De landbouw is belangrijk voor dit gebied. Als inkomstenbron voor een grote groep boeren, maar ook voor het landschap en de cultuur van dit gebied. De betrokken organisaties werken gezamenlijk aan een toekomst voor de landbouw. De landbouw ontwikkelt zich ook hier, net als in andere gebieden. Ook hier zullen wijzigingen van regelgeving vanuit Europa, het Rijk of de provincie invloed hebben. We proberen bedrijven te ondersteunen zodat ze een goed toekomstperspectief houden.

Nee, dat kan niet. De regels met betrekking tot derogatie worden opgesteld door het Rijk. Het is niet mogelijk daar een uitzondering voor te maken voor dit projectgebied.